Mở đầu trang Tin Mừng, thánh sử giới thiệu vị thầy dạy là Chúa Giêsu và các học trò là môn đệ của Ngài. Đối tượng bây giờ là các môn đệ, là cộng đoàn của các ông chứ không phải dân chúng.
Chúa Giêsu khẳng định : đành rằng có những cớ làm cho người ta vấp ngã, nhưng Ngài lại chúc dữ cho kẻ làm điều ấy “ khốn cho kẻ làm cớ…” ( c1) và Ngài đưa ra hình phạt ngay : “ Cột cối đá vào cổ nó và xô xuống biển thì có lợi cho nó hơn…” ( c2). Một câu nói tưởng chừng như một hình phạt nhưng lại là công phúc, đem lại lợi ích cho kẻ gây ra và nhất là không gây tác hại cho kẻ khác, làm cớ cho người khác vấp ngã còn do những lời giảng dạy sai lầm, khiến người nghe, hiểu và có những hành động sai lạc.
Đây cũng là lời cảnh tỉnh cho những người có trách nhiệm chăm sóc dạy dỗ linh hồn người khác như : Linh mục, tu sĩ, các giáo lý viên và ngay cả mỗi người Kitô hữu… Khi chúng ta sống trái với đạo lý, ngược với Tin Mừng. Chúng ta cần phải làm chứng về Đức Kitô cho những anh em tân tòng, các anh em thuộc các tôn giáo bạn bằng cách sống hằng ngày của chúng ta.
Xin người khác tha lỗi cho ta không phải là chuyện dễ, bởi vì phải khiêm nhường nhận biết lỗi mình và hứa sửa lại; phải thú tội trước bản thân và trước tha nhân.
Nhưng bằng lòng tha thứ cho người khác lại khó hơn nữa. Để vượt lên trên sự bất công đã chịu đòi hỏi ta phải có lòng quảng đại: không chỉ tha thứ trong một lúc mà là mọi lúc; không được giữ lại trong tim mối hiềm thù sâu kín, và cũng không được ấp ủ trong lòng ý định báo thù trả đũa, dù cho cơ hội đã sẵn sàng.
Hãy đặt mình trước nhan Thiên Chúa và hãy nghĩ đến thân phận của mình chỉ là thụ tạo, một thụ tạo đầy tội lỗi, thì lúc đó ta sẽ hiểu rằng mình không phải là người tha thứ mà là kẻ được thứ tha. Chắc chắn đã hơn một lần ta đã xúc phạm đến Thiên Chúa và nguồn hy vọng cuối cùng của ta là không ngừng xin Thiên Chúa thứ tha cho ta. Và ta cũng nghiệm được rằng: lòng nhân ái và nguồn ơn tha thứ của Thiên Chúa không có giới hạn.
Thế thì tại sao ta lại không muốn tha thứ cho những người đã xúc phạm đến ta và cố giữ trong lòng những uất ức và cay đắng? Điều đó chỉ tổ làm cho lòng ta mất đi sự thanh thản và thêm nặng nề; đồng thời, ơn tha thứ đã từng nhận được từ nơi Thiên Chúa có thể bị rút lại.
Kế đó, Chúa Giêsu còn chỉ dạy chúng ta cách sửa lỗi nhau : “Nếu người anh em của anh xúc phạm đến anh, hãy khiển trách nó” ( c.3). Chúa không muốn chúng ta phủ nhận hay xem thường lỗi của người anh em, nhưng là lấy tình bác ái mà sửa dạy lẫn nhau. Ngài muốn chúng ta chỉ rõ lỗi của anh em, nói thẳng những điều xấu của họ trong tình bác ái. Không phải để la mắng, vùi dập, tố cáo… nhưng là nâng đỡ, vạch ra hướng đi, và giúp người anh em chỗi dậy và bước tiếp : “ nếu nó hối hận, hãy tha cho nó” Tha thứ là hành vi bác ái mà luật Chúa Kitô đòi hỏi: “Dù nó xúc phạm một ngày 7 lần và 7 lần trở lại nói : Tôi hối hận; thì cũng phải tha cho nó” (c.4).
Tha thứ không giới hạn, không kể đến vì lỗi lầm người kia cứ xúc phạm, nhưng nếu không tha thứ cho người anh em là chúng ta phủ nhận Tình Yêu của Chúa đối với ta qua bí tích Hòa giải. Thiên Chúa đã tha thứ cho ta và tha thứ cho người anh em, vậy sao ta lại cố chấp nhận không tha thứ ?. Sự tha thứ cần thiết vì con người quá yếu đuối, mỏng giòn. Tha thứ còn là cảm thông với những yếu đuối của họ và truyền sinh lực cho họ bước tiếp quãng đường.
Ý thứ ba mà bài Tin Mừng đề cập tới trùng với Năm Đức Tin. Lần này người khởi xướng đề tài là các môn đệ. Có lẽ sau khi nghe bài giảng về việc “ làm cớ” và “ sửa lỗi”, các ông nhận ra giới hạn của bản thân, nên cùng nhau thưa với Chúa rằng “ Xin thêm lòng tin cho chúng con” ( c.5). Một lời cầu đích đáng và thích hợp cho mọi người trong mọi thời. Đây là dịp Chúa Giêsu dạy các ông về sức mạnh của lòng tin “ Nếu lòng tin bằng hạt cải, cây dâu sẽ vâng lời anh em” ( x. c. 6).
Lòng tin làm được mọi sự. Nhiều khi chúng ta yếu đức tin, vì chưa phó thác vào Tình Yêu Thiên Chúa, vì còn nương tựa vào bản thân hay sức con người. Lòng tin còn là sự đáp trả của con người trước những phép lạ hoặc những điều kỳ diệu Chúa làm như trong Tin Mừng chúng ta thường thấy.
Tin Mừng hôm nay, Chúa Giêsu đã đưa ra hai trường hợp cụ thể về trách nhiệm đối với tha nhân: một là phải tránh làm gương mù cho anh em, hai là phải tha thứ cho anh em.
Với mệnh lệnh của Chúa Giêsu làm cho chúng ta nhớ lại câu hỏi mà Thiên Chúa đã đặt ra cho Cain sau khi Cain đã sát hại em mình là Aben: “Cain, em của ngươi đâu?” Cain đã trả lời: “Tôi có phải là người đã giữ em tôi đâu”. Câu trả lời của Cain là lời thú nhận về một trách nhiệm mà ông muốn chối bỏ. Thái độ của Cain vẫn thường được lập lại trong cuộc sống hàng ngày của các Kitô hữu chúng ta. Làm thiệt hại người anh em bằng nhiều cách khác nhau đã đành, đối xử với người anh em như một phương tiện đã đành, chúng ta cũng thiếu trách nhiệm đối với người anh em bằng thái độ dửng dưng. Mặc ai sống chết, chúng ta chỉ nghĩ đến quyền lợi của riêng chúng ta.
Cuộc sống thường ngày không tránh khỏi những va chạm buồn vui. Sự tha thứ trở nên rất cần thiết và là vấn đề con người đáng quan tâm. Chúa Giêsu dạy chúng ta phải tha thứ cho người khác dù một ngày người đó xúc phạm đến ta 7 lần. Đức Giêsu không nhắm đến số lượng mà phải tha thứ mãi mãi. Vì con số 7 là con số hòan chỉnh đối với người Do Thái. Do đó, Ngài muốn con người phải mặc lấy tâm hồn luôn sẵn sàng tha thứ như Chúa đã tha. ” Nếu Chúa chấp tội ai nào đứng vững được chăng ” . Hay mỗi khi anh em vấp phạm đến mình thì hãy nhớ lại những điều mình đã cam kết khi đọc kinh Lạy Cha ” Xin tha nợ chúng con như chúng con cũng tha kẻ có nợ chúng con ” .
Trong ngày sau hết, mỗi người chúng ta sẽ chỉ bị xét xử dựa trên cách cư xử của chúng ta đối với người anh chị em của chúng ta mà thôi. Chúa Giêsu đồng hóa với mỗi tha nhân. Nguyện xin Chúa cho chúng ta luôn được tỉnh thức để nhận ra Ngài trong mỗi một tha nhân và đối xử với người ấy như với chính Ngài.