Trình thuật Tin Mừng hôm nay tường thuật lại cuộc đối thoại giữa Đức Giêsu và một kinh sư về điều luật rất quan trọng của Do Thái và cũng là của Kitô giáo. Sau khi tranh luận về vấn đề nộp thuế cho Xêda, về việc kẻ chết sống lại, một kinh sư tiến lại gần Đức Giêsu và đặt câu hỏi:“Thưa Thầy, trong mọi điều răn, điều răn nào đứng hàng đầu? Đức Giêsu trả lời cho ông biết điều cốt lõi của luật đó là:“Nghe đây hỡi Israel, Đức Chúa, Thiên Chúa của ngươi, là Đức Chúa duy nhất. Người phải yêu mến Đức Chúa của ngươi hết lòng, hết linh hồn, hết trí khôn và hết sức lực ngươi. Điều răn thứ hai là: ngươi phải yêu mến người thân cận như chính mình. Chẳng có điều răn nào khác quan trọng hơn các điều răn đó”.
Do Thái được mệnh danh là dân riêng Thiên Chúa tuyển chọn và ưu ái ban cho Bộ luật Torah như là bảo chứng của lòng trung thành giữa Dân với Thiên Chúa. Người Do Thái tôn thờ Luật Chúa, họ đặt cuốn sách luật ở chỗ cao nhất trên bàn thờ và hàng ngày cầu nguyện bằng luật Torah. Nếu họ không giữ luật có nghĩa là họ phản bội Thiên Chúa của họ.
Trong sách Torah ghi nhận gồm có 613 điều luật dạy, nhưng thời Chúa Giêsu người Do Thái chỉ còn giữ khoảng 300 điều. Vì vậy họ dễ bị rơi vào “mê cung” của luật lệ, họ không thể nào nhớ hết tỉ mỉ từng điều từ luật kính thờ Giavê Thiên Chúa cho đến những điều lặt vặt như luật giữ ngày sabát, luật nộp thuế đền thờ, luật thanh tẩy, rửa tay và chén bát trước khi ăn…Trả lời cho thắc mắc của vị kinh sư, Đức Giêsu nhắc lại luật Cựu Ước như một dụng ý điều luật này đã có từ thời xa xưa: “Nghe đây, hỡi Israel! ĐỨC CHÚA, Thiên Chúa chúng ta là ĐỨC CHÚA duy nhất. Hãy yêu mến ĐỨC CHÚA, Thiên Chúa của anh em hết lòng hết dạ hết sức anh em” (Đnl 6, 4-5). Điều luật quan trọng thứ hai là: “Ngươi phải yêu đồng loại như chính mình” (Lv 19,18).
Một lần nữa Chúa Giêsu gỡ cho họ một mối thắc mắc lớn, một đáp án chính xác nhất, một hướng sống minh bạch nhất đó là thực hành luật “Mến Chúa và yêu người”.Đây là điều luật quan trọng bao trùm mọi điều luật, vì thế Đức Giêsu còn nhắc lại nhiều lần trong suốt những ngày tháng rao giảng Tin Mừng, đặc biệt trong bữa ăn cuối cùng với các môn đệ trước khi bước vào cuộc thương khó đầy khốc liệt, Người nói: “Đây là điều răn của Thầy: Anh em hãy yêu thương nhau như Thầy đã yêu thương anh em” (Ga 15, 12).
Vì sao chúng ta lại phải “yêu mến Đức Chúa hết lòng, hết linh hồn, hết trí khôn và hết sức lực”. Địa lý Do Thái nằm trong vùng lưỡng hà là cái nôi của những nền văn minh và các tôn giáo lớn. Vì thế người Do Thái thời Cựu Ước tiếp cận với rất nhiều tư tưởng, triết thuyết và nhiều thần giáo, họ dễ bị lẫn lộn giữa Giavê Thiên Chúa với các vị thần khác. Người kinh sư đặt ra một câu hỏi thật xác đáng và Chúa Giêsu cũng đã chỉ rõ điều luật quan trọng nhất đó là “Kính mến Chúa hết lòng, hết linh hồn và hết trí khôn”. Đây là điều răn quan trọng và cũng là điều khó thực hiện. Vì bản tính con người là thích chạy theo tà thần với vẻ hào nhoáng bên ngoài, những vị thần của quyền lực, tiền bạc, dục vọng có khả năng làm thỏa mãn những nhu cầu của con người.
Đòi hỏi của Đức Giêsu có tính quyết liệt dứt khoát, phải tôn thờ Thiên Chúa trọn cả con người với mọi ước muốn thâm sâu trong tâm hồn và thể xác. Con người thường có thái độ “chân trong chân ngoài”, nghĩa là theo Chúa nhưng còn tìm kiếm và chạy theo những vị thần khác. Những vị thần có hình tướng và cả những vị thần vô hình vô tướng, đó là một thứ thần nguy hiểm và đáng sợ. Đó là thần tham lam dối trá, ghen ghét, thù hận, đam mê xác thịt, hưởng lạc và nhiều thói hư tật xấu khác. Đó là những thứ thần ngấm ngầm ăn sâu vào tận xương tủy con người. Hơn ai hết Chúa Giêsu hiểu được rằng con người dễ chạy theo những quyến rũ của thế gian, họ lãng quên hoặc tôn thờ Chúa một cách nửa vời trên môi miệng mà lòng dạ lại trống rỗng xa cách. Đó là một mối nguy hiểm, là thái độ sống cần phải thay đổi.
Điều thứ hai không kém phần quan trọng đó là “yêu người thân cận như chính mình”. Chúng ta phải kính mến Thiên Chúa vì Người là Đấng sáng tạo và làm chủ muôn vật muôn loài, trong đó con người được sáng tạo theo hình ảnh Thiên Chúa, được cứu chuộc bằng giá máu và mạng sống của Đức Giêsu Con Một yêu dấu của Thiên Chúa. Kính mến Thiên Chúa cụ thể là yêu thương tôn trọng con người. Cả cuộc đời của Đức Giêsu chỉ canh cánh có một điều là yêu thương và cứu chuộc loài người. Thánh Gioan tông đồ giải thích cho chúng ta biết thêm về mối biện chứng giữa yêu mến Thiên Chúa và yêu thương con người: “Nếu ai nói:“Tôi yêu mến Thiên Chúa mà lại ghét anh em mình, người ấy là kẻ nói dối; vì ai không yêu thương người anh em mà họ trông thấy thì không thể yêu mến Thiên Chúa mà họ không trông thấy được” (1Ga 4, 20). Yêu thương con người chính là thước đo lòng yêu mến Chúa. Chúng ta dễ dàng tôn vinh Thiên Chúa nhưng lại chối bỏ tạo vật chính Người đã dựng nên. Kính mến Thiên Chúa và yêu thương con người phải là hành động thống nhất song song với nhau không thể tách rời. Thiếu một trong hai vế trên tình yêu không thể trọn vẹn. Thiên Chúa là Đấng vô hình nhưng Người lại hiện diện hữu hình qua con người Đức Giêsu. Hay nói cách khác Đức Giêsu chính mà mặc khải trọn vẹn và hiện thân của tình yêu Thiên Chúa. Vì thế, ai yêu mến Đức Giêsu và thi hành lời Ngài dạy thì người đó trở nên giống Thiên Chúa.
Thiên Chúa là Đấng quyền năng đã hạ mình xuống mang thân phận con người để cứu chúng ta khỏi ách tội lỗi và sự chết. Yêu người một cách “sơ sơ chung chung” thì dễ nhưng “yêu như chính mình” thì thật khó. Yêu thương kết bạn với những người nổi tiếng, lịch sự, xinh đẹp, giàu có thì dễ, nhưng thật khó biết bao khi yêu thương những người nghèo khổ, dốt nát, người hay gây phiền toái cho ta. Yêu thương những người mang lợi lộc đến cho ta thì dễ nhưng khó mà yêu thương kẻ thù của ta, những người hàng xóm khó tính, keo kiệt, những người nghèo lang thang đầu đường xó chợ…Đòi hỏi của Chúa thật quá khó, điều răn ấy đụng chạm và cứa vào cái tôi ích kỷ của con người. Chỉ với ơn Chúa giúp chúng ta mới sống trọn được điều răn quan trọng nhất đó là điều răn yêu thương.
Lạy Chúa Giêsu, xin cho chúng con biết đặt Chúa trên hết mọi sự, Chúa chính là “ưu tiên số một”, là đối tượng của cuộc sống chúng con. Xin cho chúng con biết yêu thương người thân cận bằng trái tim của Chúa, một trái tim luôn đong đầy tình yêu thương sẵn sàng đánh đổi cả mạng sống để cứu chuộc chúng con. Xin cho chúng con nhận ra dung mạo của Chúa nơi tha nhân để chúng con biết tôn trọng và giúp nhau cùng tiến bước trên đường nên thánh. Amen.
Nt. Maria Anh Thư, OP