I. LỊCH SỬ VÀ Ý NGHĨA PHỤNG VỤ
Đền thờ Đức Bà Cả cũng gọi là Vương cung Thánh đường Liberiô, được xây trên đồi Esquilinô thành Rôma. Truyền thuyết kể rằng đêm mồng 4 rạng mồng 5 tháng 8 năm 352, Đức Mẹ hiện ra với Đức Liberiô I, và truyền lệnh xây một đền thờ nơi có tuyết rơi trong đêm đó. Sáng hôm sau, Đức Giáo hoàng đến đồi Esquilinô thấy có tuyết rơi – thời kỳ này là mùa hè – đúng như lời Đức Mẹ đã nói – Vì thế, đền thờ này cũng gọi là Đền thờ Đức Mẹ xuống tuyết, nên ngài đã ra lệnh xây đền thờ kính Đức Mẹ tại đây năm 366, và đền thờ được Đức Sixtô III chỉnh trang và cung hiến năm 435 để tôn vinh Mẹ Thiên Chúa mà Công đồng Ephesô đã tuyên tín năm 431, và gọi là đền thờ Đức Bà Cả vì là đền thờ đầu tiên và là một trong bốn vương cung thánh đường lớn nhất thành Rôma.
Đền thờ được xây, mở rộng ra và trùng tu nhiều lần qua nhiều thế kỷ. Tiền đường chính được xây thế kỷ XVIII. Tháp chuông kiểu Rôma tuyệt đẹp được hoàn thành năm 1377 và được kể là ngọn tháp cao nhất kinh thành Rôma.
Đền thờ Đức Bà Cả còn gọi là Đền thờ Đức Bà máng cỏ, vì thời xưa nguyện đường máng cỏ được thiết lập gần bàn thờ chính. Về sau nguyện đường này được di về nguyện đường Sixtine do Đức Sixtô V xây cất.
Đền thờ Đức Bà Cả tôn kính ảnh Đức Mẹ lừng danh nhất do thánh Luca minh hoạ, gọi là Đức Mẹ sự an lành của dân thành Rôma (Salus populi Romani), đã được đội triều thiên liên tiếp nhiều lần do Đức Clementê VIII, Đức Grêgôriô XVI, và Đức Piô XII ngày 1-11-1954, Năm Thánh Mẫu kỷ niệm 100 năm Đức Piô IX tuyên tín Đức Mẹ Vô nhiễm thai. Dịp này, Đức Piô XII, với thông điệp Ad Caeli Reginam, tuyên ngôn vương quyền của Mẹ và thành lập lễ Mẹ Nữ Vương ngày 22 tháng 8.
Ngày 12-11-1964, trong Đền thờ Đức Bà Cả, Đức Phaolô VI tuyên bố Mẹ Maria là “Mẹ Giáo hội” và dâng lời cầu nguyện lên Mẹ: “Với một tinh thần đầy tín thác và thảo mến, chúng con ngước nhìn lên Mẹ, dầu chúng con bất xứng và yếu hèn. Mẹ đã ban cho chúng con Chúa Giêsu là nguồn ơn thánh, thì Mẹ không quên hộ giúp Giáo hội của Mẹ, trong lúc Giáo hội đang thịnh đạt vì những ơn dạt dào của Chúa Thánh Linh và đang dấn thân với sự canh tân nhiệt nồng trong sứ vụ cứu rỗi”.
II. SUY NIỆM
Ngợi khen Đức Maria Mẹ Thiên Chúa
Trích bài giảng của thánh Cyrillô Alexandria đọc trong Công đồng Êphêsô năm 431.
Tôi thấy hội nghị các nghị phụ đây thật hân hoan và phấn khởi. Được Đức Maria Thánh Mẫu Thiên Chúa và trọn đời đồng trinh kêu mời, các ngài đã mau mắn tựu về đây. Thế nên dù đang bị nhiều đau phiền đè nặng, nhưng nhìn vào quang cảnh của các nghị phụ khả kính đây, tôi cũng thấy vui mừng. Quả thật, giờ đây lời thánh Đavít đang thực hiện nơi chúng ta: Ngọt ngào tốt đẹp lắm thay, anh em được sống vui vầy bên nhau.
Vậy, chúng con xin kính chào Ba Ngôi mầu nhiệm và chí thánh đã tập họp chúng con hết thảy về trong ngôi thánh đường Đức Maria Thánh Mẫu Thiên Chúa này.
Chúng con cũng kính chào Thánh Mẫu Maria là kho tàng đáng kính của tất cả hoàn vũ, là ánh sáng không bao giờ tắt, là triều thiên của sự đồng trinh, là vương trượng của giáo lý chân chính, là đền thờ không bao giờ hư nát, là nơi chứa đựng Đấng không đâu chứa nổi, là Mẹ nhưng vẫn đồng trinh, nhờ Ngài mà, trong Tin mừng, Đấng đến nhân danh Thiên Chúa được xưng tụng là diễm phúc.
Chúng con cũng kính chào Mẹ đã mang trong lòng đồng trinh thánh thiện của Mẹ Đấng vô biên, không đâu chứa nổi; nhờ Mẹ mà Ba Ngôi rất thánh được tôn vinh và thờ lạy; nhờ Mẹ mà cả thế giới chúc tụng và thờ lạy cây Thánh giá cao quí; nhờ Mẹ mà các tầng trời được vui mừng; nhờ Mẹ mà các thiên thần và các tổng lãnh thiên thần hân hoan; nhờ Mẹ mà ma quỷ bỏ trốn; nhờ Mẹ mà tên cám dỗ đã rớt xuống khỏi trời; nhờ Mẹ mà tạo vật sa ngã được đưa lại về trời; nhờ Mẹ mà toàn thể tạo vật nô lệ tà thần đã nhận biết chân lý; nhờ Mẹ mà kẻ tin đã được thánh tẩy; nhờ Mẹ mà có dầu hoan lạc được trào đổ ra, mà các Hội Thánh được xây dựng ở khắp mặt địa cầu, và các dân tộc được đưa về sự ăn năn thống hối.
Con còn phải nói gì nữa? Nhờ Mẹ, Con Một Thiên Chúa đã là ánh sáng chiếu soi cho những kẻ ngồi trong tối tăm và trong bóng tối sự chết; nhờ Mẹ, các ngôn sứ đã tiên báo; nhờ Mẹ các tông đồ đã rao giảng ơn cứu độ cho muôn dân; nhờ Mẹ kẻ chết được sống lại; nhờ Mẹ vua chúa được cai trị nhân danh Ba Ngôi cực thánh.
Vậy ai là người có thể ngợi khen Đức Maria cho xứng đáng? Ngài vừa là Mẹ vừa là Trinh Nữ. Ôi thật lạ lùng! Lạ lùng đến nỗi tôi phải ngỡ ngàng! Có ai nghe nói rằng Đấng xây dựng đền thờ lại không được vào đền thờ mình đã xây dựng bao giờ? Và ai có thể xấu miệng trước việc Thiên Chúa đặt nữ tỳ của Người làm Mẹ?
Này, tất cả vạn vật đều hân hoan; người ta hãy để cho chúng tôi được kính tin, thờ lạy, kính sợ và tôn sùng Ba Ngôi duy nhất và bất khả phân, bằng việc ngợi khen Đức Maria trọn đời đồng trinh là Đền thờ của Thiên Chúa, và ngợi khen Con của Mẹ cũng như Bạn trăm năm vẹn sạch của Mẹ, vì Mẹ đáng được vinh quang muôn đời. Amen.
L.m. Phêrô, CMC (dongcong.net)